Lựa chọn cây mai để dùng trong các nghi lễ tôn vinh và trang trí không phải là một quyết định tình cờ của người dân Việt Nam. Trong ngày Tết, đặc biệt là Tết tại miền Nam, hoa mai mang ý nghĩa tôn nghiêm và quan trọng, điều này sẽ được thảo luận trong bài viết dưới đây.

Mỗi khi Tết đến, các con đường và ngôi nhà của người Việt thường đón chào năm mới bằng việc trang trí với các bông hoa mai vàng, cẩn thận lựa chọn từng cành mai để mang về để dâng lên ông bà tổ tiên và mong muốn một năm mới an lành và thịnh vượng.

Tuy nhiên, ít người biết tại sao hoa mai vàng lại trở thành biểu tượng truyền thống của Tết Việt Nam. Đó chính là lý do tại sao chúng tôi hy vọng cung cấp thông tin hữu ích để giúp hiểu rõ hơn về văn hóa của người Việt.

Thông tin về cây hoa mai Xuất xứ của hoa mai Hoa mai, trong tiếng Anh gọi là Apricot Flowers và có tên khoa học là Ochna integerrima. Nó còn được gọi bằng tên cây hoàng mai. Loài cây này thuộc họ Mai (Ochnaceae) và rất được yêu thích trong ngày Tết Nguyên Đán tại Việt Nam, đặc biệt là tại miền Nam.

Những cây mai vàng việt nam chủ yếu mọc trong các khu rừng của dãy Trường Sơn, đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh như Quảng Nam, Đà Nẵng, Khánh Hòa. Tại các vùng cao nguyên, cây mai cũng tồn tại trong số ít.

Nguồn gốc của hoa mai đến từ Trung Quốc và đã xuất hiện trên lãnh thổ này hơn 3000 năm trước. Theo tài liệu của Phí Cung Ấn đời Minh, trong cuốn sách "Trân hương bảo ngự," ông viết: "Đắc Kỷ thích ngắm hoa mai trong cái lạnh của đông. Trụ vương thường đội tuyết và tham quan." Dịch ra tiếng Anh có nghĩa là "Đắc Kỷ thích thú trong việc ngắm những bông hoa mai trong cái lạnh của mùa đông. Chúng thậm chí còn đọng tuyết."

Nhờ vẻ đẹp của hoa mai, từ thời xa xưa, người Trung Quốc đã yêu thích nó và đặt hoa mai bên cạnh cây Tùng và Cúc để tạo thành một nhóm ba "Tuế hàn tam hữu," và chúng được coi trọng như biểu tượng quốc gia.

Ban đầu, hoa mai đã được đặt tên theo những đặc điểm của nó và thể hiện qua tên gọi như "Yên chi mai" để chỉ loại hoa mai có màu đỏ hồng, "Thủy tiên mai" cho loại hoa mai có 6 cánh giống như hoa thủy tiên, "Lục ngạc mai" để chỉ loại mai có đài hoa màu xanh đậm, vv... Tài liệu cổ đại ghi chép rằng hoa mai của Trung Quốc có thể chia thành bốn loại chính, đó là Bạch mai, Thanh mai, Hồng mai và Mặc mai.

Ban đầu, hoa mai là cây hoang dã, và nó thích nghi tốt với khí hậu nhiệt đới, phát triển mạnh mẽ. Nếu được chăm sóc cẩn thận, cây mai sẽ nở hoa đẹp và có tuổi thọ cao.

Chính vì cây mai rụng lá vào cuối mùa đông và nở hoa vào đầu mùa xuân, nên nó thường được trồng là cây cảnh để chào đón Tết Nguyên Đán ở châu Á, đặc biệt là ở Việt Nam.

>> Xem thêm bài viết về: Những nơi bán mai vàng tại Việt Nam

Đặc điểm của cây mai vàng

Hình dáng và hệ thống rễ

Cây mai có hình dạng cao và thanh thoát, thuộc loại cây đa niên, tức có thể tồn tại và phát triển trong vòng hơn một thế kỷ. Cây mai vàng là cây gỗ, nên thân cây cứng cáp, và cành dẻo nhưng có thể uốn cong để tạo dáng cây. Thân cây mọc đứng và nhiều cành nhánh. Lá cây mai là lá đơn, mọc xen kẽ theo cách đặc trưng, có phiến lá dạng hình bầu dục và thuôn dài. Mặt dưới của lá thường có ánh vàng.

Hoa mai

Hoa mai là loại hoa lưỡng tính, xuất hiện từ các nách lá và tạo thành từng chùm. Ban đầu, hoa sẽ nở ra dưới dạng hoa cái, sau đó chúng sẽ nở thành những bông hoa mai vàng tươi sáng. Cấu trúc của hoa mai thường gồm 5 cánh mỏng nhưng cũng có trường hợp có tới 9-10 cánh. Hoa mai thường chỉ nở trong vòng 3 ngày trước khi tàn.

Thời điểm nở hoa

Mặc dù hoa mai thường nở vào mùa xuân, nhưng do thời tiết biến đổi, thời gian nở hoa có thể thay đổi, dẫn đến tình trạng cây mai nở trễ hoặc sớm hơn mùa thường. Không phải tất cả các bông hoa đều có thể đậu quả. Nếu bông nào đậu, sau khi tàn, bầu noãn của hoa sẽ phình lên và sau đó sẽ tạo thành quả mai.

Ý nghĩa của hoa mai trong ngày Tết

Từ xa xưa, cây mai đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của người dân Việt Nam, đặc biệt trong các làng quê và ruộng vườn. Cây mai biểu tượng cho sự kiên trì và sức sống bền bỉ, chẳng chịu khuất phục trước bất kỳ khó khăn nào, và dù thời tiết có khắc nghiệt thế nào, nó vẫn bồi đầy sức sống và nở hoa vào đầu mùa xuân.

Vì vậy, cây mai được ông cha ta xem như biểu tượng của lòng kiên nhẫn và lý tưởng về ơn đạo, giống như sức sống mạnh mẽ vượt qua mọi khó khăn để nở hoa đúng vào thời điểm đầu xuân.

Truyền thống kể rằng, trước khi Mãn Giác Thiền sư viên tịch, ông đã viết:

"Chớ tưởng xuân tàn hoa rụng hết Đêm qua sân trước một nhành mai."

Chỉ sau một đêm, trước thềm Tết, hàng loạt các nhánh mai nở hoa tuyệt đẹp. Có lẽ chính vì điều này, mọi gia đình cố gắng trang trí ít nhất một cây mai nở hoa trong nhà, với hi vọng rằng năm mới sẽ mang lại nhiều niềm vui và hạnh phúc.

Với nhiều người sự đam mê mai vàng là một tình cảm đáng quý với loài hoa, bởi hoa mai không chỉ mang theo ý nghĩa văn hóa và truyền thống sâu sắc, mà còn thể hiện niềm yêu thích đối với vẻ đẹp và ý nghĩa của loài cây này. Cảm hứng và đam mê mai vàng có thể thúc đẩy bạn tìm hiểu sâu hơn về loài cây này, trồng và chăm sóc nó, hoặc thậm chí tham gia vào các hoạt động và sự kiện liên quan đến hoa mai. Sự đam mê này có thể thúc đẩy bạn khám phá thêm về nguồn gốc, ý nghĩa và vẻ đẹp độc đáo của hoa mai vàng, và thể hiện lòng yêu quý và kính trọng đối với nét đẹp của văn hóa và thiên nhiên.

>> Xem thêm: nhà vườn mai vàng